اسلام آباد: (بيورو رپورٽ) سپريم ڪورٽ ۾ شهرين جي فوجي ٽرائل بابت فيصلي خلاف انٽرا ڪورٽ اپيل جي ٻڌڻي دوران جسٽس جمال خان مندوخيل رمارڪس ڏنا ته جيڪو به فوج ۾ هوندو ان کي فوجي ڊسيپلين جو پابند بڻايو ويندو،هڪ شخص زراعت کاتي ۾ آهي زراعت کاتي جي نظم و ضبط جي تابع هوندو، جيڪڏهن ڪو ماڻهو ڪنهن ڊپارٽمينٽ سان نه هجي ته ان تي فوج جو نظم و ضبط ڪيئن لاڳو ٿيندو؟ سپريم ڪورٽ جي جسٽس امين الدين خان جي سربراهيءَ ۾ 7 رڪني آئيني بئنچ فوجي عدالتن ۾ شهرين جي ٽرائل بابت فيصلي خلاف انٽرا ڪورٽ اپيلن جي ٻڌڻي ڪئي.ٻڌڻي دوران جسٽس مسرت هلالي رمارڪس ڏنا ته فوجي عدالت جي حراست ۾ آيل ماڻهن خلاف فرسٽ انفارميشن رپورٽ (ايف آءِ آر) جون ڪاپيون نه ڏنيون ويون.بچاءَ واري وزارت جي وڪيل خواجا حارث موقف اختيار ڪيو ته فوجي عدالت ڪيس ۾ عدالتي فيصلو 2 حصن تي مشتمل آهي.جزوي طور، آرمي ايڪٽ جي شقن کي ختم ڪيو ويو آهي، ٻئي حصي ۾ جوابدار فوجي عدالت ۾ قيد آهن. جسٽس جمال خان مندوخيل رمارڪس ڏنا ته فوجي عدالتن جو سمورو ڪيس آرٽيڪل 8 جي چوڌاري گهمي ٿو. جسٽس محمد علي مظهر پڇاڻو ڪيو ته ڇا 5 رڪني بينچ آرمي ايڪٽ جي شقن کي آرٽيڪل 8 سان ٽڪراءُ قرار ڏنو؟ فيصلي ۾ آرمي ايڪٽ جي شقن کي آرٽيڪل 8 سان مطابقت نه رکڻ جو ڪهڙو جواز ڏنو ويو؟ جسٽس جمال خان مندوخيل پڇاڻو ڪيو ته جيڪو شخص هٿياربند فوج ۾ ناهي اهو ڊسيپلين ۾ ڪيئن اچي سگهي ٿو؟ خواجا حارث جواب ڏنو ته قانون اجازت ڏيندو ته ڊسپلن لاڳو ڪيو ويندو.جسٽس جمال خان مندوخيل رمارڪس ڏنا ته جيڪڏهن ڪو ماڻهو فوج ۾ آهي ته ان تي فوجي ڊسپلن لاڳو ڪيو ويندو. زراعت کاتي ۾ هڪ شخص زراعت کاتي جي نظم و ضبط جي تابع هوندو، جيڪڏهن ڪو ماڻهو ڪنهن ڊپارٽمينٽ سان نه هجي ته ان تي فوج جو نظم و ضبط ڪيئن لاڳو ٿيندو؟ ڇا غير لاڳاپيل شخص کي ڊسيپلين هيٺ آڻڻ آرٽيڪل 8 جي خلاف ورزي نه ٿيندي؟ خواجا حارث موقف اختيار ڪيو ته آرمي ايڪٽ عام ماڻهن تي به مخصوص حالتن ۾ لاڳو ٿيندو آهي، ان نقطي تي سپريم ڪورٽ جو عدالتي فيصلو موجود آهي. جسٽس محمد علي مظهر رمارڪس ڏنا ته ايف بي علي ۽ شيخ رياض علي ڪيس ۾ اهو بيان ڏنو ويو آهي.4 رڪني فيصلي ۾ آرمي ايڪٽ جي شقن کي ڪالعدم قرار ڏنو ويو.خواجا حارث موقف اختيار ڪيو ته عدالت کي آرمي ايڪٽ جي شقن کي ڪالعدم قرار ڏيڻ جو اختيار ناهي 8 غير موثر قرار نه ڏنو ويو آهي؟ ڇا آرمي ايڪٽ سولين تي لاڳو ٿي سگهي ٿو؟ خواجه حارث موقف اختيار ڪيو ته فيئر ٽرائل جو آرٽيڪل 10 اي فوجي عدالت ۾ به لاڳو آهي، جسٽس محمد علي مظهر رمارڪس ڏنا ته فوجي عدالت جي فيصلي خلاف انٽرا ڪورٽ اپيلن جي ٻڌڻي ٿي رهي آهي جسٽس جمال خان مندوخيل پنهنجي رمارڪس ۾ وڌيڪ چيو ته آئيني بئنچ انٽرا ڪورٽ اپيلن ۾ به آئيني نقطن جو جائزو وٺي سگهي ٿي، جسٽس محمد علي مظهر رمارڪس ڏنا ته مان جج جي راءِ سان اختلاف نٿو ڪريان جسٽس جمال مندوخيل پڇاڻو ڪيو ته پاڪستان ۾ سڀ کان وڏو عهدو صدر پاڪستان جو آهي، جيڪڏهن صدر هائوس تي حملو ٿيو ته جوابدارن جو ٽرائل دهشتگردي جي انت واري عدالت ۾ ٿيندو، جيڪڏهن فوج تي حملو ٿيو ته جوابدارن جو ٽرائل ٿيندو. ملڪيت، پوءِ ٽرائل ملٽري ڪورٽ ۾ ٿيندو؟ خواجا حارث موقف اختيار ڪيو ته اهو فيصلو اسيمبلي ميمبرن قانون سازي ذريعي ڪيو آهي.جسٽس مسرت هلالي پڇاڻو ڪيو ته ڇا فوجي عدالت ۾ ٽرائل ۾ وڪيل کي اجازت آهي ۽ جوابدارن کي سمورو مواد فراهم ڪيو وڃي ٿو؟ خواجا حارث جواب ڏنو ته فوجي عدالت ۾ جوابدار کي وڪيل ۽ سمورو مواد فراهم ڪيو ويندو آهي.جسٽس جمال خان مندوخيل پڇاڻو ڪيو ته جيڪڏهن ڪو سپاهي پنهنجي آفيسر کي ماريندو ته ڪيس ڪيڏانهن ويندو؟ خواجا حارث جواب ڏنو ته قتل ڪيس گڏيل عدالت ۾ هلندو.جسٽس جمال خان مندوخيل رمارڪس ڏنا ته جيڪو ماڻهو آرمي ايڪٽ جو ماتحت ناهي ان کي بنيادي حقن کان ڪيئن محروم رکيو وڃي؟ هٿياربند فوجن سان لاڳاپيل قانون سول حد تائين ڏسندا آهن. خواجا حارث چيو ته فوج نظم و ضبط کانسواءِ ڪم نٿي ڪري سگهي.جسٽس جمال خان مندوخيل پنهنجي ريمارڪس ۾ چيو ته مون تاريخ پڙهي آهي، حضرت عمر رضي الله جي دور ۾ تصور آيو ته هٿياربند فوج شهرين کان الڳ هوندي، هٿياربند فوج لاءِ قانون به الڳ هوندو، ڪهڙو قانون هوندو؟ هٿياربند فوجن تائين محدود نه هوندي انهن کي فرضن کان فارغ نه ڪيو ويندو.عدالت ڪيس جي وڌيڪ ٻڌڻي سڀاڻي تائين ملتوي ڪري ڇڏي.
